Bitcoin luôn là tiền điện tử chính và có giá trị nhất thế giới, và điều đó có khả năng sẽ không sớm thay đổi. Tuy nhiên, nhiều người tin rằng Bitcoin đã rơi vào khủng hoảng trong một thời gian khá dài. Thật vậy, gần đây có rất nhiều lời phàn nàn từ người dùng không chỉ phải đợi vài giờ cho đến khi giao dịch của họ được xác nhận mà còn phải trả phí cắt cổ trong quá trình này.
Vấn đề ở đây là blockchain của Bitcoin chỉ có khả năng xử lý tối đa 7 giao dịch mỗi giây, điều này gây ra sự chậm trễ và tăng phí. Nếu Bitcoin trở thành một hệ thống thanh toán được chấp nhận rộng rãi, thì con số đó thực sự cần phải thay đổi. Đã có nhiều giải pháp tiềm năng cho vấn đề này, nhưng có lẽ giải pháp tiềm năng nhất là Lightning Network.
Nội Dung
Lightning Network Là Gì?
Lightning Network là một giao thức “lớp thứ cấp” hoạt động trên một blockchain (thường là Bitcoin). Nó cho phép giao dịch tức thời giữa các node tham gia và là một giải pháp cho bài toán khả năng mở rộng Bitcoin. Nó có tính năng ngang hàng để thực hiện các khoản thanh toán nhỏ sử dụng tiền mã hóa thông qua một mạng lưới các kênh thanh toán hai chiều mà không cần ủy thác tiền hoặc tin tưởng các bên thứ ba. Lightning network cũng giúp cho việc hoán đổi (atomic swap) đơn giản hơn.
Việc sử dụng Lightning Network thông thường bao gồm việc mở một kênh thanh toán bằng cách thực hiện một giao dịch góp vốn vào blockchain có liên quan, tiếp theo là thực hiện một số giao dịch Lightning để cập nhật sự dịch chuyển tiền dự kiến của kênh mà không cần chuyển thông tin tới blockchain chính, cuối cùng là đóng kênh thanh toán bằng cách truyền thông tin về trạng thái quỹ cuối cùng sau tất cả các giao dịch lên blockchain.
Lightning Network Hoạt Động Thế Nào?
Lightning Network gồm có một hệ thống giao dịch off-chain được xây dựng trên nền tảng blockchain của Bitcoin. Hệ thống này vận hành ở cấp độ mạng ngang hàng (P2P), tính ứng dụng của nó dựa trên nguyên lí tạo ra các kênh thanh toán 2 chiều, qua đó người dùng có thể thực hiện các giao dịch tiền điện tử liền mạch.
Sau khi hai bên đã đồng thuận tạo ra một kênh thanh toán, họ có thể chuyển tiền qua lại giữa các ví của nhau. Mặc dù việc thiết lập các kênh thanh toán như vậy sẽ liên quan đến các giao dịch trên chuỗi (on-chain transaction), nhưng bù lại tất cả các giao dịch được thực hiện trong kênh đó đều là off-chain, và sẽ không cần tới sự đồng thuận của toàn hệ thống. Nhờ đó, các giao dịch này có thể được thực thi một cách nhanh chóng thông qua hợp đồng thông minh, cùng với đó là mức chi phí phát sinh thấp đi kèm với tốc độ giao dịch ở mức độ cao hơn rất nhiều.
Để thiết lập một kênh thanh toán, 2 bên tham gia cần khởi tạo một ví đa chữ ký có trữ sẵn một số tiền nhất định. Số tiền này chỉ có thể được truy cập một khi đôi bên đồng thời cung cấp khóa cá nhân (có thể là 2 hoặc nhiều bên, tùy trường hợp). Điều này nhằm đảm bảo không bên nào có thể truy cập được số tiền đó khi chưa có được sự đồng thuận của tất cả các bên còn lại.
Ví Dụ:
Danny và Jon, họ có thể đang làm việc cùng nhau, họ có thể là họ hàng hoặc một cặp vợ chồng, vấn đề là họ cần gửi tiền cho nhau khá thường xuyên, nhanh chóng và với mức phí tối thiểu. Do đó, họ đã thiết lập một kênh trên Lightning Network.
Đầu tiên, họ cần tạo một ví đa chữ ký, đây là một ví mà họ có thể truy cập bằng các khóa riêng tương ứng của mình. Sau đó, cả hai đều gửi một lượng Bitcoin nhất định – ví dụ, 3 BTC mỗi người – vào ví đó.
Từ đó, họ có thể thực hiện các giao dịch không giới hạn giữa hai người họ. Về cơ bản, các giao dịch này là phân phối lại số tiền được lưu trữ trong ví dùng chung. Ví dụ: nếu Danny muốn gửi 1 BTC cho Jon, cô ấy sẽ cần chuyển quyền sở hữu số tiền đó cho anh ấy. Sau đó, hai người trong số họ sử dụng khóa riêng của mình để ký vào một bảng cân đối kế toán được cập nhật.
Việc phân phối tiền thực tế xảy ra khi kênh bị đóng. Thuật toán sử dụng bảng cân đối được ký gần đây nhất để xác định ai nhận được gì. Nếu Danny và Jon quyết định đóng kênh sau một giao dịch đó, Danny sẽ nhận được 2 BTC và Jon sẽ nhận được 4 BTC.
Ai Đã Phát Triển Nó?
Lightning Network lần đầu tiên được Joseph Poon và Thaddeus Dryja mô tả trong sách trắng năm 2015 – phiên bản hiện tại của sách trắng có thể được tìm thấy tại đây . Hiện có ba nhóm đang cùng nhau thực hiện hầu hết các công việc về sự phát triển của Lightning Network: Blockstream, Lightning Labs và ACINQ, với ý kiến đóng góp từ các thành viên khác của cộng đồng Bitcoin.
Mỗi công ty khởi nghiệp được đề cập ở trên đang nỗ lực triển khai Giao thức mạng Lightning của riêng họ được viết bằng các ngôn ngữ lập trình khác nhau.
° Blockstream hoạt động trên phiên bản LN trong C.
° Lightning Labs đang phát triển Lightning Network Daemon (lnd) được viết bằng Golang.
° ACINQ chịu trách nhiệm triển khai Scala.
Hơn nữa, có những triển khai khác hiện đang được phát triển. Danh sách đầy đủ có sẵn ở đây . Cuối cùng, điều quan trọng cần đề cập là các thử nghiệm gần đây đã chứng minh rằng ba triển khai chính hoàn toàn có thể tương tác với nhau, có nghĩa là chúng có thể hoạt động liền mạch với nhau.
Lightning Network Được Sử Dụng Ở Đâu?
Cộng đồng tiền điện tử đang háo hức mong đợi sự ra mắt của Lightning Network. Ban đầu, nó được thiết kế đặc biệt cho Bitcoin, nhưng công nghệ này hiện đang được phát triển cho một loạt các loại tiền điện tử khác, chẳng hạn như Stellar, Litecoin, Zcash, Ether và Ripple.
Bitcoin thực thực sự đã được gửi và gần như luôn nhận được bằng cách sử dụng các triển khai của Blockstream, Lightning Labs và ACINQ, chứng minh rằng cả ba trong số đó đều có thể tương tác được. Đây là một bước tiến lớn đối với mạng, vì chúng có thể được sử dụng bởi các nhà phát triển ứng dụng và việc triển khai Lightning Network bằng các ngôn ngữ lập trình khác.
Tuy nhiên, mạng lưới vẫn còn đang trong giai đoạn sơ khai. Hiện tại, không có phần mềm nào mà người dùng bình thường ngoài đời thực của mạng có thể thực hiện các giao dịch. Hơn nữa, các triển khai hiện tại vẫn còn khá nhiều lỗi. Các nhà phát triển Lightning Network đã kêu gọi người dùng tìm hiểu về mạng bằng cách sử dụng testnet của Bitcoin và không gửi bất kỳ tiền thật nào.
Các nhà phát triển cũng khuyên người dùng nên kiên nhẫn, vì mã của mạng rất phức tạp và yêu cầu kiểm tra nghiêm ngặt. Để được cộng đồng Bitcoin chấp nhận hoàn toàn, Lightning Network sẽ cần phải chứng minh bản thân nó là an toàn và có thể sử dụng được. Với điều đó và nhiều yếu tố khác, các chuyên gia dự đoán rằng Lightning Network hoạt động hoàn toàn có thể mất từ vài tháng đến vài năm nữa.
Về lý do tại sao mạng sẽ được sử dụng, câu trả lời rất đơn giản: khả năng mở rộng. Nếu mạng thực sự cung cấp giải pháp cho vấn đề chính của Bitcoin, thì rất có thể nó sẽ được các loại tiền điện tử khác áp dụng. Nếu điều đó xảy ra, có khả năng công nghệ hoán đổi nguyên tử chuỗi chéo sẽ được phát triển hơn nữa, do đó đánh dấu bước đầu tiên hướng tới việc xây dựng các sàn giao dịch tiền điện tử phi tập trung thực sự.
Ưu Điểm Của Lightning Network
Lightning Network chỉ đang thực hiện những bước đầu tiên. Nó vẫn đang được phát triển rất nhiều và liệu nó có thực sự hoạt động như các nhà phát triển tưởng tượng hay không thì vẫn còn phải xem. Nếu có, đây là một số lợi thế quan trọng nhất của Lightning Network mà bạn có thể hưởng lợi từ:
° Tốc độ giao dịch. Khi mạng hoạt động, bạn sẽ không phải đợi nhiều xác nhận cho mọi giao dịch mà bạn đang cố gắng thực hiện. Các giao dịch sẽ gần như ngay lập tức cho dù mạng có bận rộn đến đâu. Nếu điều này xảy ra, thị trường tiền điện tử sẽ có những bước tiến lớn để có thể cạnh tranh với các hệ thống thanh toán truyền thống như Visa, MasterCard và PayPal.
° Phí giao dịch. Vì các giao dịch sẽ thực sự diễn ra trong các kênh Lightning Network và bên ngoài blockchain, bạn sẽ chỉ cần trả các khoản phí nhỏ nhất, nếu có. Đây là một trong những lợi thế chính của Lightning Network, vì điều này sẽ hoàn toàn cho phép Bitcoin được sử dụng như một hình thức thanh toán trong các cửa hàng, quán cà phê, quán bar…
° Khả năng mở rộng. Lightning Network được cho là có thể đưa con số giao dịch trên giây của Bitcoin và các loại tiền điện tử khác lên mức cao chưa từng có là ít nhất 1 triệu giao dịch mỗi giây.
° Hoán đổi nguyên tử chuỗi chéo. Các thử nghiệm đầu tiên về giao dịch giữa các chuỗi khối đã hoạt động và điều này rất thú vị. Miễn là hai blockchain chia sẻ cùng một hàm băm mật mã (và hầu hết các blockchain chính đều có), người dùng sẽ có thể gửi tiền từ chuỗi này sang chuỗi khác mà không cần phải tin tưởng vào một bên trung gian thứ ba, chẳng hạn như một sàn giao dịch. Công nghệ này có một tiềm năng thực sự mang tính cách mạng.
° Bảo mật và Ẩn danh. Phần lớn các loại tiền điện tử ngoài kia không hoàn toàn ẩn danh. Quá trình chuyển đổi vẫn có thể được theo dõi từ ví này sang ví khác. Tuy nhiên, khi nói đến Lightning Network, hầu hết các giao dịch xảy ra bên ngoài blockchain chính, vì vậy tất cả các khoản thanh toán vi mô được thực hiện qua các kênh Lightning sẽ gần như không thể theo dõi được.
Nhược Điểm Của Lightning Network
° Không hoạt động đầy đủ. Có lẽ nhược điểm chính của Lightning Network hiện tại là thực tế là nó vẫn chưa hoạt động hoàn toàn, vì vậy không có cách nào để khẳng định hoàn toàn nó thực sự tốt như thế nào. Hơn nữa, khái niệm của nó trông tuyệt vời trên giấy, nhưng vẫn chưa thể tìm ra liệu nó có tuyệt vời như khi nhận ra hay không.
° Độ phức tạp của các kênh. Lightning Network được khái niệm hóa như một mạng lưới các kênh, một khi đã được thiết lập, về mặt lý thuyết sẽ cho phép các giao dịch liền mạch. Tuy nhiên, không có gì nói trước được điều gì sẽ xảy ra nếu khoản thanh toán sẽ phải thực hiện theo một lộ trình quá phức tạp. Chắc chắn, nếu giao dịch của bạn sẽ cần phải thông qua hàng chục kênh trung gian, phí sẽ tăng lên.
° Giới hạn kênh. Một nhược điểm khác của mạng là thực tế là trong phiên bản hiện tại của nó, các kênh bị giới hạn. Có nghĩa là, số lượng Bitcoin được lưu trữ trong ví của hai người dùng khi thiết lập kênh là số tiền tối đa trong kênh đó. Thiết lập này tạo ra một tình huống mà một số người dùng có thể cần phải lựa chọn giữa việc có thanh khoản trong các kênh Lightning Network và có thanh khoản bên ngoài chúng, trên blockchain chính. Điều này là xa lý tưởng, đặc biệt là đối với những người có nguồn lực khá hạn chế.
° Các trung tâm. Hơn nữa, đã có những lo ngại lên tiếng về việc hình thành các ‘trung tâm’ – một loại nút có rất nhiều vốn mà phần lớn các giao dịch sẽ đi qua. Nhiều người đam mê Bitcoin coi đây là sự tập trung hơn nữa của mạng lưới. Tuy nhiên, không chắc rằng các trung tâm như vậy sẽ có thể kiếm được bất kỳ lợi nhuận đáng kể nào từ phí giao dịch.
Kết Luận
Lightning Network là một cái gì đó vẫn còn rất mới và chưa thực sự ổn định vì vậy bạn nên cân nhắc khi sử dụng nó. Nếu bạn sử dụng mã thông báo như một khoản đầu tư dài hạn và không có gì khác, bạn thậm chí có thể không cần Lightning Network, vì hiện tại có vẻ như không hoàn toàn an toàn khi giao nó xử lý các khoản chuyển lớn. Tuy nhiên, nếu bạn xem Bitcoin như một hình thức thanh toán thay thế, thì Lightning Network, với điều kiện nó hoạt động theo mong đợi, sẽ rất cần thiết cho bạn. Các khoản thanh toán vi mô ngay lập tức, tăng tính ẩn danh, các khoản phí gần như không tồn tại – dường như nó thực sự cung cấp giải pháp cho hầu hết các vấn đề của Bitcoin.
